Często dochodzi do sytuacji, gdy wierzytelność zabezpieczona jest hipoteką na nieruchomości, pomimo spłacenia zobowiązań wobec banku, wiele lat wcześniej.
Co do zasady, wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki. Jak stanowi art. 100 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U.2023.0.146) w razie wygaśnięcia hipoteki wierzyciel obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej.
Do wniosku właściciela nieruchomości, powinien zostać załączony dokument wystawiony przez byłego wierzyciela, w którym oświadcza, że zobowiązanie zabezpieczone hipotecznie zostało spłacone i że wyraża on zgodę na wykreślenie hipoteki tzw. list mazalny.
W przypadku gdy pojawiają się trudności z uzyskaniem takiego oświadczenia od wierzyciela, jest możliwość wniesienia powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym na podstawie art. 10 w/w ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Jednakże trudności pojawiają się w sytuacji, gdy uzyskanie takiego dokumentu nie jest możliwe jeżeli wierzyciel już przestał istnieć.
Powództwo w trybie przewidzianym w wyżej przytoczonym przepisie zmierza do doprowadzenia księgi wieczystej do jej rzeczywistego - a więc aktualnego w dacie orzekania stanu prawnego (np. orzeczenia SN z dnia 30 listopada 1971 r., II CR 525/71, OSNCP 1972, z. 5, poz. 96 oraz z dnia 23 grudnia 1988 r., III CRN 434/88, OSNCP 1991, z. 1. poz. 12, jak też z dnia 18 grudnia 1996 r., I CKU 43/96, nie publ.).
Trudności w nin. postępowaniu wzbudza wskazanie pozwanego w miejsce zlikwidowanego banku. Zważyć należy, iż z art. 25e ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U.2022.0.1683) wynika, że: „Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z Rejestru podmiocie, bez względu na przyczynę wykreślenia, którym nie rozporządził przed wykreśleniem właściwy organ, z chwilą wykreślenia z Rejestru”. Przy czym Sąd Najwyższy rozstrzygnął problem zakresu czasowego obowiązywania art. 25e ustawy o KRS, wskazując, że Skarb Państwa nie nabywa na podstawie tego przepisu mienia pozostałego po podmiotach wykreślonych z KRS przed wejściem tego przepisu w życie (por. uchwała SN z 15.02.2019 r., III CZP 83/18, OSNC 2020/1, poz. 5) (Ł. Zamojski [w:] Krajowy Rejestr Sądowy. Komentarz, Warszawa 2022, art. 25(e).”
Zaznaczyć równocześnie należy, iż przedstawiony dwugłos (w zakresie wygaśnięcia hipoteki) „stanowić może podstawę analiz sytuacji prawnej osób prawnych wykreślonych z rejestru przed 1.01.2015 r. W przypadku bowiem podmiotów wykreślonych z KRS po tej dacie uwzględnić wypada sukcesję Skarbu Państwa w mienie wykreślonych osób prawnych. Przepis art. 25e ust. 1 ustawy o KRS eliminuje możliwość wygaśnięcia hipoteki w wyniku utraty podmiotowości prawnej przez stronę stosunku prawnego hipoteki (A. Kaźmierczyk [w:] Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021, art. 94).
Potrzebujesz pomocy prawnej adwokata? Skontaktuj się z nami.
